KÂTIP ÇELEBI (1609-1658)

Yalniz Türk dünyasinin degil, Bati ülkelerinde de metodik ilmin öncülerinden sayilan, eserleri hemen hemen bütün Bati dillerine çevrilen Kâtip Çelebi, Türk ilim dünyasinin müsbet ve hür düsünceyi temsil eden en kuvvetli simasidir. Kâtip Çelebi'nin asil adi Mustafa, babasinin adi Abdullah'tir. 1609 yilinda istanbul1 da dogmus" 1658 yilinda yine bu sehirde ölmüstür. Henüz 14 yasinda iken Anadolu Muhasebesi kalemine çirak olarak giren Çelebi, 1624 yilinda babasinin yaninda ve ordu i!e Abaza Pasa isyanini bastirmak için Tercan'a gitmis, 1626 yilinda yine babasi ile Bagdat seferine katilmistir, istanbul'a dönüsünde Kadizâde'nin derslerine devam etmis ve böylece ilimden zevk almaya, kendini ilme vermeye baslamistir. Çelebimiz bundan sonra da Hemedan, Halep, Diyarbakir, Hicaz gibi merkezleri ziyaret etmis veya buralara vazifeli olarak gitmistir. Fakat zamaninin büyük kismini istanbul'da geçirmis ve büyük hocalardan ders almistir. Iyi huylu, az konusan, içkiye düskünlügü olmayan, küçükle küçük, büyükle büyük, hâkim mesrepü bir kisiydi. Kâtip Çelebi, cografya, biyografi, ahlâk, tasavvuf, terbiye, seriat, tefekkür, sosyoloji, tip, etnoloji, astronomi, denizcilik... vb. konularda eserler verdi. Eserlerinin sayisi 20'yi geçer ve bunlarin büyük bir kismi Bati dillerine tercüme edilmistir. Arapça, Farsça, Lâtince ve Fransizca da biliyordu.